Ay Angkuan, aya. Agkarika manen?

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

Ni Rudy Ram. Rumbaoa

Di Nakapappapati, Ngem Pudno
Fil-Am Observer January 2013 Issue

Opinion Section, Page 5

Ay Angkuan, aya. Agkarika manen?

NE, kitaem kad la ti panawen, nalpas manen ti maysa a tawen. Kasla idi la kalman a pinasangbaytayo ti tawen 2012. Ngem ne, kasla ketdin insiwet ti panawen ket ita immayen timmammidaw ti Tawen ti Uleg, wenno Year of the Snake. Manayonan manen tawentayo, Angkuan. Ngem 'gurayka, saan ngata a nagitgita ti isangbay daytoy a tawen kadatayo?

'Nia ti makunam, Angkuan? Beso-beso latta, dinnakulap ken innarakup manen a kas kadawyan a pangkablaaw iti tunggal maysa. Ne, saan kadi a nagbeso-beso, nagdidinnakulap ken naggiinnarakuptayo itay napalabas a tawen a kas tanda ti ayat, panangipateg, panangkablaaw, panangiparikna nga adda kappia kadagiti puspuso iti panangsarabo ti Baro a Tawen? Inyarukptayo kadi dagita iti kinatao ken ugalitayo tapno agtaengda kadagiti puspusotayo? Adda kadi nagbaliwam iti uneg ti maysa a tawen? Ay Angkuan, aya, dimo kuna nga agkarika manen!

Insapatam idi a mangabaruananka, ngem naaramidmo ngata? Kunak man, Angkuan, no pinalubosamon dagitoy kunam a naalas a galad a makikuyog iti daan a tawen tapno adda lugar ti naimbag a gasat ken narungrungbo nga isangpet ti Baro a Tawen?

 

Ngem sakbay nga agkari ken agsuratka manen kadagiti nakaad-adu a New Year's Resolution-mo, ammuem daytoy kayat nga ipaawat ti Tawen ti Uleg kenka. 

Segun kadagiti nagkauna a sursuro wenno adal dagiti Tsino: naimbag [kano] a signos wenno partaan ti kaadda ti uleg iti uneg ti pagtaengan ta saan nga agbisin wenno aggawat ti pamilia. Kas pamatian ken pangngarig dagiti sanglay, saanna a kayat a sawen nga awanto ti agbalin a problema ti uleg iti panagbisin ti pamiliana. Ngem gapu ta naindaklanto a mangibabaet-- agbalinto a nasayaat iti negosio. Kunada nga isakripisiona dagiti sanikuana tapno laeng mataraonan ti pamiliana. Ket aniaman a wagas iti interpretasion ti maipapan kenkuana ket representante iti pannakailadawan a daytoy met ti pangrukod no kasano ti kinapateg dagiti pinundarna a sanikuana. Kayatna ngarud a sawen, Angkuan, no nayanakka iti Tawen ti Uleg, nagasatka!

Daytoy a tawen ti tawen ti Water Snake, ket amin a banag a kayatna nga aramiden, posible a mapasamak. Daytoy a pammati ket naibasar segun iti nagkauna a sursuro dagiti Tsino. Panagurnong iti kuarta ken panagsalimetmet ti kangrunaan a prayoridadna. Saan met a mailaksid iti kaadda ti panangloloko ken panagam-amangaw isu a kanayon koma a nakaalerto. Ket segun pay kadagiti Tsino tapno magun-od ti kadakkelan a benepisio nga itdenna kadagiti nayanak iti daytoy a tawen, masapul a kontrolen ti panaggastos ket usaren ida iti nasikap a wagas.

Segun kadagiti dadduma a sarsarita idi ugma, nagkari dagiti tattao ti Babilonia kadagiti didiosenda iti rugi ti tunggal tawen nga isublida ti aniaman a nabulodda a banag ken bayadanda dagiti ut-utangda. Iti biang met dagiti Romano, nagkarida iti rugi ti tawen iti diosda, ni Janus, a no sadino a naipasurot ti nagan ti bulan ti Enero kenkuana. Ket idi panawen a panangrugi ti ideolohia a pammati wenno Medieval Era, urayen met dagiti kabaliero ti panangidumog ti pabo ti ulona iti maudi a panawen ti lam-ek iti tunggal tawen a kas pammatalged ti kari ken kinapudnoda ken simbolo ti kinatakneng ken ti galad a panangikaso nga umuna ti pagimbagan ti sabali sakbay ti bukod a bagi.

Pudno, nagilistaka iti adu a New Year's Resolution-mo itay napalabas a tawen ngem napaayka ta dimo nagun-od ti balligi. Ngem saan koma a tubeng dayta, Angkuan, tapno irubbuatmo ti napaay a resolusion iti daytoy a tawen. Nalabit, adda dagiti kangrunaan a rason a nagkamtudam no apay a saanka man a nagballigi a nanggun-od wenno nangipatungpal gapu ta nalabes ti ekspektasionmo iti bukod a kabaelan ken nagbalinka ketdi a saan a realistiko kadagiti banag nga aramidem. Saan kadi, Angkuan?

Ania ngarud ti aramidek, kunam Angkuan?
Kuna ti maysa nga eksperto a no kayatmo a talaga nga adda pagbaliwan ti biagmo, idetermina ti maysa a panggep, gandat wenno banag a kayat a tun-oyen. Padasem man ti makunkuna nga SMART, Angkuan. Kayatna a sawen: Specific, Measurable, Actionable, Realistic and Time-bound.

Ti idea wenno konsepto ket tapno iwaras ti panagkita no ania a talaga ti panggep, gandat wenno banag a kayatmo a tun-oyen ken no kasano ti panangaramidmo iti daytoy tapno agballigika a manggun-od iti dayta a banag. Masapul nga ammuem a talaga ti kayatmo. Iditalyem no ania ti makapnek kenka iti dayta a gandat. Kas pagarigan no kayatmo a bumaba ti timbang- mano ngarud ti bumabaan ti timbang a kayatmo tapno maibilang a nagballigika? Siguraduen nga adda aktual a panangtrabahom dayta a panggep ket aramidem ti maiparbeng a kayatmo a pannakaaramidna. Limitaran ti bagi no bilang adda parte daytoy a panggep ti masapul nga aramiden pay. Sinasinaen daytoy a panggep iti saggabassit tapno dayta nga addang nadardaras ti pannakagun-od iti dakdakkel a banag a kayat a tun-oyen.

Laglagipen, Angkuan, a makatulong ti nasalun-at a panunot a mangikeddeng iti limitasion ti madi nga aramid ken galad tapno magun-od ti balligi. Kas koma no planom iti agdiyeta gapu ta sika ket nalukmeg unay, mabalin a saan a makatulong ti resolusion iti pannanganna kadagiti paboritona a taraon. Saanmo a matungpal dayta a gagemmo nga agdiyeta ket saan nga agbayag ti resolusion. Ti napintas nga aramidenna, limitaran ti agipauneg iti pagugustom a taraon.

Sabali pay a wagas, Angkuan, ket iti panangpadas iti maysa a banag iti tallopulo nga aldaw. Masapul a dayta nga aksion ti agbalin a nakasanayan nga aramid. Kunada a masapul ti dua a bulan a praktis iti dayta nakasanayan nga aramid wenno gandat tapno naur-urnos ti pannakaibanagna. 

Nasamay pay daytoy, Angkuan. Solbaren ti problema iti nasapsapa, saan koma nga urayen manen ti sabali a Disiembre 31. Kas kenka, adu ti mamati nga agballigi ti maysa a tao iti resolusion no agplano iti nasapa. Dika agaramid iti resolusion iti bisperas ti Baro a Tawen wenno iti mismo nga aldaw ti Baro a Tawen. Gapuna, awan ti makuna a konkreto wenno natibker a plano no kasta. Ti aramiden? Ipaayan ti "stratehia a plano" ti resolusion.

Sabali pay, Angkuan, saanmo a padpadasen a gun-oden ti resolusion iti ababa a panawen. Wenno, paggigiddanen nga aramiden. Ipamaysa ketdi ti kangrunaan a resolusion a kayatmo a matungpal. Pilien ti maysa a panggep wenno tarigagay nga aramiden iti daytoy a tawen babaen iti natibker a plano. Ta ngamin, Angkuan, no awan ti umno a plano, daytoy ti makagapu a saanka nga agballigi iti resolusion.

Kastoy, ilista dagiti plano no kasano a supringen ti panakasulisog. No saanmo nga aramiden, sigurado a dayta ti agbalin a rason wenno tubeng no apay a mabaybay-an ti resolusion. Mabalin nga inayon ditoy ti gunguna wenno panangdusa iti bagi no agtalinaed wenno mapaay kadagiti plano. Ken nasayaat met no agpatulong iti maysa a gayyem.

Importante met a pangayangayen ti bukod a bagi tapno agballigi ti resolusion. Kitaen no umisu ti gunguna nga awaten a saan a gapu ta agsakripisio, imbubos ti tiempo, ipeksa wenno aramiden, ken agan-anuska para iti resolusion. Agtalinaed koma ti bileg ti tarigagay. Kanayon a palagipan ti bagi iti benepisio nga inka awaten no agballigika iti resolusion.

Angkuan, dimo koma ilimed dagiti resolusionmo. Saanka nga agamak no adda saot' sabali a tao kenka gapu ta napaayka. Saanka a perpekto. Dimo denggen ti kantiawda. Wenno dika mabainan.

Napintas ketdi no ikamang daytoy iti maysa a gayyem a kapada iti resolusionmo. Iti daytoy a wagas, makita no adda progreso ken agtinnulongkayo nga agpadpada. Sa maysa pay, naimbag met no awaten ti tulong manipud iti maysa a gayyem ken miembro iti pamilia tapno agtalinaedka nga agtungpal iti resolusion.

Tay kunak, Angkuan, dika maupay. Kasta a talaga iti pagdammuanna, mabalin a narigat a garawen wenno baliwan ti plano. Adda ketdi dagiti sulisog a makagapu ket daytoy ti rason no apay a baybay-an ti resolusion. Liklikan koma dagitoy a pannakapiting. Agplano a nasapa no ania iti mabalin nga aramiden no dumteng ti kastoy a situasion. Agtalinaed a nabileg iti tarigagaymo.

Kas kuna met laeng dagiti eksperto iti daytoy a banag: pataudem ti baro a paggugusto wenno nasged a tarigagay nga aramiden iti inaldaw-aldaw. Makatulong daytoy a wagas a mangiwalin wenno mangkugtar iti naalas nga aramid. No saan, pagtalinaedem ti panunot nga aginana ta adu iti pannakasuot kadagiti umun-una nga aldaw a panangirugi iti plano. No saanmo nga aramiden dayta, awisen latta ti sulisog nga ituloy ti nakairuaman nga aramid.

Ne, kitaen met no adda progreso iti mision ti resolusionmo. Gungunaan wenno dayawen ti bagi kadagiti babassit a balligi. Dika agladingit no adda man pannakapaay. Ketdi, amirisen dagiti biddut no apay nga immikay dagitoy a plano. Tulongan ti bagi.

Nasayaat no maimaldit daytoy a pagdur-asan iti diary. Ken tapno saan a malipatan, mangisab-itka iti maysa a pakalagip iti sadino man a paset iti balay a nakasuratan dagiti resolusion a kayatmo nga aramiden. No saan, ibagam kadagiti gagayyemmo ta palagipandaka.

Ken kamaudiananna, Angkuan, laglagipen koma a saan nga insigida iti panangikkat wenno panangikugtar dagitoy nga ugali ken madi nga estilo iti panagbiag. Saan nga ekspektaren iti alisto a panagballigi. No napaayka man, padasen manen. Ngem masapul met a mataraonan ti panunot iti Nasantoan a Balikas manipud iti Dios.

Ket ana ngarud, Angkuan. Maaramidmo ngata?