Uray Bassit A Tiempo

[Nabulod laeng ti ladawan a naaramat]

Ni Rudy Ram. Rumbaoa

Di Nakapappapati, Ngem Pudno

Fil-Am Observer June 2013 Issue

Opinion Section, Page 4

 

Uray Bassit A Tiempo

NASAPA  a sardam a simmangpet ti ama manipud iti trabaho ket kasta unay ti paksuyna ken agsiusiudot pay. Maysa daytoy a registered nurse iti maysa kadagiti nalatak nga ospital iti Hawaii. Masansan a kastoy nga oras ti sangpetna. Pasaray kaltaangen ti rabii nga agawid no mairana nga agtrabaho iti aldaw ti Sabado ken Domingo. Naruamen ti kastoy nga oras a panagtrabahona. Tay kunada a graveyard.

Ket no dadduma a sumangpet iti trabaho, masangpetanna ti kakaisuna nga anakna a matmaturog. Saannan a singaen. Di met kayat ti anak ti mapan iti balay ni lolana iti The Island Subdivision no kasta a mapan agtrabaho ti ama. Naruamen a mapampanawan. Ti ketdi telebision ti tugtugawanna nga agmalmalem. Mapaisem laengen ti ama a mangbuybuya iti nairut a pannaturog ti anak no kasta a naladawen ti sangpetna iti rabii. Ngem agbaliw ti ekspresion ti rupana no malagipna ti ina ti anakna.

Adda ti agtawen iti innem nga anakna a lalaki a mangur-uray kenkuana iti ridaw ti balay. Ket naruamdan nga agama nga agbibiag iti kasta a situasion manipud idi pinanawan ti asawana gapu iti sabali a lalaki ken dagiti nagkaadu a rason a dida pagkinnaawatan, nangruna iti pinansial a banag. "Adda koma man saludsodek kenka, 'Tang?" kuna ti ubing.

"Wen, a. 'Nia aya daydiay?" insungbat ti ama.

  "'Tang, mano kadi ti ibayadda kenka tunggal oras a panagtrabahom?"

Nagmuregreg ti ama. Makapungtot a nangsungbat iti anak, "Awan ti kalintegam a mangdamag dayta a banag kaniak. Ken apay a nasaludsodmo?"

"Kayatko la a maammuan," kinuna ti ubing. "Pangngaasim, a, ta ibagam no mano ti awatem iti tunggal oras a panagtrabahom?"

"Ket no kayatmo nga ammuen," kuna ti ama, "Mabayadanak iti $40 iti tunggal oras."

"Ay! Kasta aya..." naalumamay a kuna ti ubing a nakadumog ti ulona. Kinitana ti ama ket kinunana, "'Tang, mabalin kadi a pabulodannak iti $20?"

Iti dayta a nangngeg ti ama, nagpungtot iti napalalo, "No dayta la ti rason no apay a damagem tapno ikkanka iti kuarta a paggatangmo iti baro nga ay-ayammo, nasaysayaat la nga inka idiay kuartomon. Panunotem sadiay no apay a managimbubukodka. Inaldaw nga agtartrabahoak tapno addanto nakasagana a gastosem iti masakbayan."

Nagal-aludoy ti ubing a nagturong iti kuartona ket impanalbaagna ti ridaw.

Nagtugaw ti ama iti sofa ti sala ti balay. Itay pay la a tengtenglenna ti pungtotna. Dina kayat ti panagsaludsod ti anakna ti kasta kenkuana. Ken saanna a ruam a mapagsalsaludsodan iti kasta, ket dayta siguro ti kapungtotna unay. Kasta ngamin ti ugali daydi pimmanaw nga asawana. "Awan pagdumaanyo iti inam," insanaltek ti ama. "Ania ketdin nga awan babainmo nga anak. Agsaludsodka maipanggep no mano ti awatek iti tunggal oras a panagtrabahok tapno laeng dumawatka iti kuarta," kinuna ti ama.

Kalpasan ti nasurok dua nga oras a panagtugawna iti sofa, nagkalma met laeng ti rikna ti ama. Pinampanunotna ti kuna ti ubing. "Nalabit nga adda gatangen daytoy anakko iti balor $20 a dawdawatenna ken saan met a masansan a dumawat iti kuarta kaniak," kuna manen ti ama a mangtaptapaya iti ulona. Napan iti ruangan ti ridaw ti kuarto ti anak ket inin-nnayadna a pinuligos ti seradora ti ridaw.


"Nakaturogka kadin, anak?" sinaludsod ti ama.


"Saan pay, 'Tang. Siririingak pay," insungbat ti anak.

"Pinampanunotko a naimbag ti imbagam itay kaniak, ket mabalin a diak naawatan ti kayatmo a sawen. Ammok a nasaktanka," naalumamay ti boses ti ama. "Atiddog unay ti maysa a rabii tapno saan nga agbaaw ti pungtoko kenka. Ne, adtoy ti $20 a dawdawatem."

Nagsimpa a nagtugaw ti anak, sa immisem. "Agyamanak unay kenka, ama!" Uray la napaikkis ti anak gapu iti rag-ona a nangawat ti beinte a doliar.
Kalpasanna, innalana ti sumagmamano a sagmamaysa a doliar kuarta a rineppetna iti lastiko iti pandag ti pungan. Binilang ti anak ti urnongna a kuarta sana tinangad ti ama.


Gapu iti dayta, kasla nagbaliw ti panunot ti ama idi makitana ti anak nga adut' iduldulinna a kuarta. Mangrugi manen nga agpungtot. "Apay a kasapulam ti adu a kuarta no adda metten kenka?" nagreklamo.

"Gapu ta saan a makaanay. Ngem ita, amman," insungbat ti anak. "'Tang, addaanakon iti $40. Mabalinko kadi a gatangen ti orasmo? Pangngaasim kadi, a, ta agawidka a masapa no bigat. Kayatko nga aggeddanta a mangan iti pangrabii," pinerreng ti anak ti ama.

Uray la limmabbasit ti ama iti bainna. Saanna a napadasan ti kasta iti pimmanaw nga asawana. Ngem ita, nautobna ti pudno a kayat a sawen ti anakna. Pudno a napateg ti $40 a masapulan iti tunggal oras, ngem napatpateg nga adayo ti panangibubos ti tiempo ken oras iti tao nga ay-ayaten. Ket iti dayta a gundaway, saan a nalapdan ti ama ti naglua. Nagparintumeng iti sangnguanan ti anak sana inarakup iti nairut.


"Pakawanennak, anakko!" kinuna ti ama.


Saan a sinungbatan ti anak ngem binisongna ti ama.


Ditay' koma ipalubos a maikaglis dagiti ramaytayo babaen iti panangpetpetna ti panawen a saan man laeng a mangbusbos iti sangkabassit nga oras kadagiti tattao nga asideg kadatayo- dagiti asideg iti pusotayo. Ta agpayso a saanto pulos magatadan ti pammateg ken ayat!


Wen, uray sangkakikit la koma a tiempo ti maipaaytayo kadakuada...