Flashback: Naimas ti Luto ni Juan

Flashback...

Naimas Ti Luto Ni Juan
Ni Rudy Ram. Rumbaoa
Di Nakapappapati, Ngem Pudno
Fil-Am News, June 2006 Issue
Page 14


NAIMAS latta ti luto ni Juan dela Cruz. Di malibak , ngem daytoy ti pudno. Uray sadino a paalaan ni Filipino, adut' nadumaduma a klase ti makan. Iti punsionan-minatayan, pagkasaran, pagbuniagan, pag-birthday yan, graduation party, retirement party wenno kumporme ditan; adda latta luto ni Juan. Saan laengen a datayo a nangisit ti sikona ti manggusto ti luto ni Juan, pati payen ni Uncle sam karaman dagiti Hapon, Portugese, Puerto Rican, Mexican, Korean, Chinese ken no asino ditan. Uray sadino a Filipino store nga aglako iti makan, ditoy a makitam ti ebidensia a paggugustoda ti luto ni Juan. Daytoy ti kapnekan a di paabak ni Pinoy no panagluto iti makan ti pagsasaritaan.

Iti kalkalpas a Barrio Fiesta, ditoy manen ti nakaidasaran dagiti agkakaimas ken paggugusto a luto ni Juan. Pang-international ti dating na. Talaga a ditayo paabak no daytoy a benneg ti pagsasaritaan, kabalinantayo ti makidinnaeg kadagiti sabali a puli. "Tsampion a talaga ni Filipino!"

                                             oOOOo

SAKBAY a nagbakasion daytoy "parasiimko a marabutit" idiay Filipinas, adda manen inkissiimna kaniak a tsismis. Diak masigurado a tsismis wenno damag.

"Baka ti ladda manen a sulit' Maui ti nakapidpidutam iti dayta nga i-tsismismo kaniak, a?" impasungadko kenkuana.

"Saan, Bossing, agpayso daytoy. Nakitak, naimatangak ken nangngegak," kinunana.

"Siguraduem ti ipadamag wenno i-tsismismo amangan no data't maisaang. Amangan no data iti pugpogenda nga iluto. Ania manen daytoy?" inuntonko.

"Daytoy gayyemko a Juan ti naganna. Katrabahuak. Simple ti gunayna, ngem natarabitab ken kasla babai no agsao. Diak maawatan ta nadekket kenkuana dagiti babbai. Saan met a guapo, ngem apay ngata nga alistona a mapatennag ti rikna dagiti babbai? No am-amirisek dagiti pasamak, adda la ketdi sikreto a templa ti aramidna," kinudkodna ti teltelna. "Isu nga ti inaramidko, impakatko ti kinalaingko nga agsiim," immisem iti bangbangir.

"Ket ania't naduktalam?" Nagbannikesak.

"Adda gayam maysa a banag a panagtiwanna kaniak. Agluto. Talaga a nalaing ken naimas ti lutona," immisem. "Ammona siguro amin a klase ti luto ni Filipino, nangnangruna kadatayo a Ilocano. Pinakbet, igado, adobo, inabraw/dinengdeng, chicharon/bagnet, chapsuey, pancit, kaldereta, azocena, paksiw, dinardaraan/dinugoan, tinolang manok, dagiti mapulotan/pupus ken no ania ditan a klase ti luto. Ammona amin. Sigurado a magustoam, Bossing. Sigurado nga imasem," inlawlawagna bayat nga ikumkumpasna dagiti imana a kasla agdisdiskurso.

Makaisemak la ngarud.

"Isu met la nga adu ti mayat nga agpaluto kenkuana," intuloyna.

"Ania ngarud ti problemam ita? Umapalka?" Minulagatak.

"Saan met, Bossing. Ngem ti kinalaingna nga agluto, sabalin sa metten ti nasumokna a lutoen. Adu't mapalbogna a klase a luto. Agek-eksperimeto. Siguro, pati ngatan ti rekado ken panagtempla. Ken sabali laeng ti laingna a sumarita kadagiti babbai a karamanen iti panagluto. Recipe koma no agsursuroka nga agluto," pinerrengnak.

"Apay nakunam iti kasta?" Masmasdaawak a nagsaludsod.

"Simple lang, Bossing," kunana. "Ti kinalaingna nga agluto, maysa daytoyen a ginginammolna tapno magundawayanna ti kinaasideg dagiti babbai kenkuana. Take advantage ngarud a kunada," inlawlawagna.

Nakiro para kaniak ngem magustoak a denggen.

"Wen, Bossing, ta nangngegko a kunana iti maysa kadagiti babbai a timmulong kenkuana a nagluto iti naminsan a panagwalayko iti store a pagtrabahuanna: 'Naim-imaska, este, naim-imas sa met ti lutom ngem ti linutok,'" ket uray la ngimmato ti kidayna a nangiarte.

"Ket?" Minulagatak.

"Adda pay maysa a naduktalak, Bossing. Kasla maysa a "puzzle" koma ti yarigna. Ngem ita, nasapulakon ti sungbat ti kayatko a masungbatan," inapirasna ti timidna.

"An'a dayta?" Sinaludsodko.

"Isu met la a dina sinuroan a nagmaneho ni misisna tapno masulona amin a gunayna. Kayatko a sawen, saan nga ammo ni baketna ti pangsapulanna kenkuana gapu ta dina met ammo ti agmaneho. Kasano ngarud a mabirokanna ni lakayna? Masapulna ti driver a mangimaneho tapno sapulenna ni mister-na. Ket gapu ta dina ammo ti agmaneho, dakkel dayta a "weakness" ni baketna. Ken gapu iti dayta, masulo ni mister-na ti lubong a paggarawanna," immisem. "Ti maysa a problemak ita, Bossing, ket..." binitinna ti kayatna nga ibalikas.

"An'a dayta?" Magagaranak a makaammo.

"Kasano ngaruden no ni misis-na ti manehuenda?" Inapirasna manen ti timidna.

Wen nga agpayso, nakunak iti bagik. Maawatakon ti kayat a sawen daytoy a mokong. "Ala, ituloymo. An'a ngarud ti sungbat ti babai idi imbagana ti kasdiay?" Kayatko a maammuan ti sumaruno nga eksena.

"Nagari ti kinaulimek," kunana. "Sinintirko ida ta addada laeng iti likudak. Di simmungbat daytoy a babai, ngem idi taliawek ida, talaga a rugianna koman nga arisabsaben daytoy timmulong kenkuana," saannan a nateppelan ti nagpaggaak. "Urayak la napamulagat iti naimatangak. Siguro, iti pannakakellaatda nga agpadpada, dida natuloy ti kayatda nga aramiden. Siak pay ketdin ti mabain. Agpadpadada a naasawaan. Am-ammok unay daytoy a babai isu a nagal-aludoyak a pimmanaw," kinunana. "Kasla koma eat all you can ti arigna koma."

Napawingiwingak laeng. "Iti sadino man a paset ken lugar ditoy lubong, kastoy kadi ti ar-aramiden [puera delos buenos] dagiti naasawaan a Pinoy? Agririnnaman? Napukaw kadin ti kinasagrado ti kallaysa? A, diak ammo..."

Kayatko nga ipinta iti panunotko ti imbaga ti parasiimko a marabutit tapno mailadawak no asino daytoy para luto a kunana, ngem idi ibaw-ingko ti rupak tapno agsaludsodak pay, ti alistonan nga immadayo.

"Ti lukottoyen!" Nakunak la ngarud.